İşte, eş anlamlı kelime:
Eş Anlamlı Kelime
Yazılışları farklı, anlamları aynı olan kelimelere eş anlam denir. Bu tür sözcüklere anlamdaş kelimeler de denir. Eş anlamlı kelimler aynı anlamı bildirdiği için bazı istisnalar dışında birbirlerinin yerine kullanılabilir.
Örnekler
Hediye – armağan
Toy – acemi
Konut – ev
Öğrenci – talebe
Dilek – istek
Sözcük – kelime
Dize – mısra
Ayrıntı – detay
Sınav – imtihan
Bacı – kız kardeş
Fikir – düşünce
Yüzyıl – asır
Endüstri – sanayi
Nesil – kuşak
Ulus – millet
Rehber – kılavuz
İlim – bilim
Cevap – yanıt
Ünlü – meşhur
Soru – sual
Tümce – cümle
Yıl – sene
Edebiyat – yazın
Medeniyet – uygarlık
Tür – çeşit
Doktor – hekim
Kafiye – uyak
Misal – örnek
Yönetim – idare
Sema – gök
Zarf – belirteç
Olanak – imkân
Kafa – baş
Vatan – yurt
Talih – şans
Değer – kıymet
Hasım – düşman
Diri – canlı
Amaç – gaye
Kanıt – delil
Fiil – eylem
Fakir – yoksul
Uzak – ırak
Nadir – seyrek
Benzer – emsal
İsim – ad
Matem – yas
Özlem – hasret
İcat – buluş
Özgün – orijinal
Sonbahar – güz
Ayakkabı – pabuç
Soluk – nefes
Vasıta – araç
Kırmızı – al
Etkinlik – faaliyet
Yaşlı – ihtiyar
Anıt – abide
Barış – sulh
Misafir – konuk
Zamir – adıl
Yel – rüzgâr
Seyyah – gezgin
Yasa – kanun
Değerli – kıymetli
Nehir – ırmak
Siyah – kara
İlave – ek
Yemek – aş
Aniden – birden
Vazife – görev
Deprem – zelzele
Şöhret – ün
Pinti – cimri
Lider – önder
Dikkat: Sözcükler bazen cümlede kazandığı anlama göre başka sözcüklerle eş anlamlı olabilir. Bu durum çok anlamlılıkla ilgilidir. Metin içinde geçen altı çizili sözcüklerin yerine hangisinin gelebileceği sorulabilir.
Örneğin “dayanmak” ile “yaslanmak” kelimeleri eş anlamlıdır ancak “Onun bu tavırlarına dayanacak gücüm kalmadı.” cümlesinde altı çizili sözcüğün yerine “yaslanmak” sözcüğü getirilemez çünkü “tahammül etmek, sabretmek, katlanmak” gibi yeni anlamlar kazanmıştır.
“Geniş” ile “enli” sözcüğü eş anlamlıdır ancak “Ben o kadar geniş biri değilim.” cümlesinde “geniş” sözcüğü yeni bir anlam kazanmıştır, “tasasız” ile eş anlamlılık özelliği gösterir.
Not: Atasözü ve deyim gibi kalıplaşmış yapılarda bulunan bir sözcüğün yerine eş anlamlısı çoğunlukla getirilemez. Buna dikkat edilmediğinde anlatım bozukluğu ortaya çıkar.
Örnekler:
Derdini söylemeyen ilaç bulamaz. (İlaç yerine derman gelmeli.)
El öpmekle ağız yıpranmaz. (Yıpranmaz yerine aşınmaz gelmeli.)
Akıl kazancı olmamak (Kazanç yerine kâr sözcüğü gelmeli.)
Not: Eş anlamlı sözcükler birbirlerinin yerine kullanıldığı zaman anlamda bozulma veya daralma olmaz ancak birlikte kullanıldığında anlatım bozukluğu olur, bu da duruluğa aykırıdır. Örneğin “Seni yeniden, bir daha uyarıyorum.” cümlesinde “yeniden” ve “bir daha” sözcükler aynı anlamda olduğu için anlatım bozukluğuna sebep olmuştur. Anlatım bozukluğunu gidermek için eş anlamlı kelimelerden birini cümleden çıkarmak gerekir.
Örnekler:
Seni yeniden, tekrar uyarıyorum. (“Seni yeniden uyarıyorum.” ya da “Seni tekrar uyarıyorum.”)
Ona güzel bir hediye, armağan aldım. (“Ona güzel bir hediye aldım.” veya “Ona güzel bir armağan aldım.”)
İçten ve samimi bir anlatımı vardı. (“İçten bir anlatımı vardı.” ya da “Samimi bir anlatımı vardı.”)
Sıkça Sorulan Sorular
Hayır, eş anlamlı sözcükten çok anlamlılık oluşmaz.
Evet, ses seda, akıllı uslu, sağlık sıhhat, bitmez tükenmez… gibi ikilemeler eş anlamlı sözcüklerden oluşmuştur.
Hayır, çünkü yakın anlamlı sözcükler arasında bazı küçük farklılıklar bulunur ancak eş anlamlı kelimeler bire bir aynıdır.
Cevap: Yel
Evet, eş anlamlıdır.