İşte, örtülü özne konu anlatımı:
Örtülü Özne
Cümlede eylemin kim tarafından gerçekleştirildiğini ya da gerçekleştirileceğini bildiren öznelerdir.
Bu özneler “tarafından, sebebiyle, etkisiyle, yüzünden, ötürü…” gibi sözcüklerle birliktedir ya da “-ca/-ce” ekini alır.
Örtülü özneler edilgen çatılı yüklemlerin olduğu cümlelerde aranır.
Örnekler:
Bankada bağıran adam, güvenlik görevlilerince dışarı çıkarıldı.
Hava olayları yüzünden gezimiz okul yönetimince iptal edildi.
Yazılımdaki hatalar, programcılar tarafından giderildi.
Şiirimiz jüri üyelerince reddedildi.
Yüksek lisans başvurusu komisyon tarafından kabul edildi.
Alınan yeni kararlar yüzünden başvurusu kabul edilmedi.
Bu proje yetkili kurum tarafından reddedildi.
İş başvurum yönetim tarafından kabul edildi.
Senin hatalarından ötürü takımımız cezalandırıldı.
Kulübe yeni katılan sporcular antrenörleri tarafından yoğun bir çalışma programına alındı.
Yeni çıkan deneme kitabı eleştirmenlerce beğenildi.
Gönderdiğim metindeki yazım yanlışları, editör tarafından düzeltildi.
Taktik: Örtülü özneler, sözde özneler üzerinde etkisi olan ögelerdir yani sözde öznenin kim tarafından gerçekleştiğini / gerçekleşeceğini bildirir.
Not: Örtülü öznelerin olduğu cümlelerde sözde özne de olabilir. Örneğin “Gürültü yapan yolcular, muavin tarafından uyarıldı.” cümlesinde “gürültü yapan yolcular” sözde özne, “muavin tarafından” örtülü öznedir.
Dikkat: İsim yüklemlerinde ya da etken çatılı fiillerin yüklem olduğu cümlelerde bu özne olmaz.
Önemli Notlar
Örtülü özneyi edilgen çatılı fiil yüklemlerin olduğu cümlelerde ararız.
Bu öznenin bulunduğu cümlede genellikle sözde özne de olur.
Sıkça Sorulan Sorular
Özne sözde ya da gerçektir.
Bir cümlede gerçek, sözde ya da örtülü öznenin olmamasıdır.
Örnekler:
Sahildeki banklara oturulmuş.
İnşaat alanına izinsiz girilmiş.
Dışarıya çıkıldı ve pikniğe gidildi.
Özneleri şu şekilde ayırabiliriz.
1) Gerçek Özne
a. Açık Özne
b. Gizli Özne
2) Sözde Özne
3) Örtülü Özne
Bir cümlede bazen farklı türde birden fazla özne olur. Örneğin “Dün, yetkililer tarafından şiddetli yağmur uyarısı yapıldı.” cümlesinde iki farklı özne türü vardır.
Sözde Özne: Yağmur uyarısı
Örtülü Özne: Yetkililer tarafından