Bakış Açısı Nedir? Örnekleri Nelerdir?

İşte, bakış açısı konu anlatımı:

Bakış Açısı

Bir eserde bakış açısı, yazarın olayları ve karakterleri okuyucuya sunma biçimidir. Öykünün hangi gözle ve kimin bakış açısından anlatıldığını belirler. Bu, okuyucunun hikâyeyi nasıl algılayacağını doğrudan etkiler. “Kahraman”, “Gözlemci” ve “Hakim (İlahi)” olmak üzere üçe ayrılır.

1. Kahraman Bakış Açısı

1. kişi ağzıyla anlatımın olduğu metinlerde görülür.

Örnekler

Kovalamaca oyununda arkadaşımı hemen yakaladım. (1. kişi / “Kahraman”)

Fırında unuttuğum ekmeklerin hepsi yanmış.

Ağacın ince dallarına zarar vermeden meyveleri topladık.

Bahçede saatlerce oynar, günün nasıl geçtiğini bilmezdik.

Hüseyin az sonra elinde iki bardak ayranla yanıma geldi.

Her sabah pencereme konup etkileyici sesiyle öten kuş bugün yoktu.

Taktik: 1. kişi ağzından anlatımın olduğu her metinde kahraman bakış açısının olduğunu söyleyebiliriz.

2. Gözlemci Bakış Açısı

3. kişi ağzıyla anlatım görülür ancak kişilerin iç dünyalarına yer verilmez.

Pencereyi açıp dışarıdaki bahar kokusunu içine çekti. (3. kişi ve olanı olduğu gibi anlatmış. “Gözlemci”)

Köşedeki ağır masayı üç kişi zorlukla taşıyabildi.

Ahmetler yarın Mersin’den Adana’ya gidecek.

Ağustos sıcağında bunalınca başını pınarın suyuna tuttu.

Dün aldığı uçan balon gece boyunca kendiliğinden sönmüştü.

Çocuk, ayağını ıslatmamak için suyun yüzeyinde ceylan gibi sıçrıyordu. 

3. Hakim (İlahi) Bakış Açısı

3. kişi ağzıyla anlatım olmakla kişilerin iç dünyalarına da yer verilir.

Örnekler

Işıl ışıl parlayan denizin şahane görüntüsünü izlerken büyülendiğini hissetti. (3. kişi ve kişinin iç dünyasına da yer vermiş. “Hakim / İlahi”)

Çiçeklere çok fazla zaman ayırırdı çünkü kendisini böyle mutlu hissediyordu.

İçindeki korku tam olarak bitmemişken bir açıklama daha geldi.

Yaşadığı olayı anlatırken dinleyenlerin ne düşündüğünü merak etti.

Ağaçtan iri ve güzel bir nar koparırken heyecanlandığını hissetti.

Karşılaştırmalı Anlatım

Bakış açısının temel işlevi, metni daha anlamlı ve etkileyici hale getirmektir. Farklı bakış açıları, metinde farklı duygusal tonlar ve derinlikler yaratabilir. Örneğin, kahraman bakış açısıyla anlatılan bir öykü, okuyucuya daha kişisel ve samimi bir deneyim sunabilirken gözlemci bakış açısı daha geniş ve nesnel bir bakış açısı sağlayabilir. Hakim bakış açısıyla kişilerin iç dünyalarına yer verilir, böylece okurla kahramanlar arasında bağ kurulur.

Örnekler:

Bir fırsatını bulup kumsalda voleybol oynadık. (Kahraman)

Bir fırsatını bulup kumsalda voleybol oynadı. (Gözlemci)

Bir fırsatını bulup kumsalda voleybol oynayan gençler, gün içinde yaşadığı sıkıntıları içlerinden atmaya çalıştılar. (İlahi / Hakim)

Örnek Metinler
Aşağıdaki metinlerde hangi bakış açılarının kullanıldığını bulunuz.

1) Kumsalın üzerinde yürürken dalgaların ayaklarına kadar gelmesi küçük çocuğun ilgisini çekmişti. Annesini bir süre izledikten sonra birden hareketlendi. Elindeki oyun kovasına su doldurduktan sonra koşa koşa geldi. Annesine yaklaşıp kovadaki suyu onun üzerine döktü. Sonra kahkahayla güldü.

2) Çocukluğumda misafirliğe gittiğim her evde dikkatimi çeken en çok şey kitaplardı. Öyle oyuncaklara falan bakmazdım. Renkli kapaklar, püsküllü ayraçları olan kitaplara bakar izin verirlerse sayfalarını çevirirdim. Bugün onlarca kitap yazdıysam özgürce sayfalarını çevirdiğim kitaplar için aldığım izinler sayesinde oldu.

Cevap: 1. metinde gözlemci, 2. metinde kahraman bakış açısı kullanılmıştır.

Sıkça Sorulan Sorular