İşte, bağlı cümle konu anlatımı:
Bağlı Cümle
Birden fazla cümle, “ki” bağlacı hariç herhangi bir bağlaçla bağlandığında bağlı cümle olur.
Bu yapıdaki cümleler birden çok yargılıdır.
Örnekler
Akıllı bir çocuktu fakat yemek seçmesi hoş değildi.
Arabamı sürmene izin veriyorum ancak trafik kurallarına uymalısın.
Zamanında buradan bir daire almalıydık çünkü buralar çok değerlendi.
Birkaç kıyafetle yanıma geldi ve hangisinin daha güzel olduğunu sordu.
Getirdiği çıtalarla rengarenk bir uçurtma yaptı ne var ki onu uçuramadı.
Beni her fırsatta koruyan ve dinleyen bir arkadaşımsın ancak ben bazen eleştirilmek istiyorum.
Yüz kelimelik şiirde yüz tane özellik arayan insan vardır hâlbuki bin kelimelik bir şiir bile bir tek güzellik için yazılır.
Şiirden anlayan birine birkaç dize versem biraz düşündüğünde hangi şiire ait olduğunu bilir çünkü şair, şiirlerinde yalnızlık ve ölüm gibi temaları başka hiçbir yerde karşımıza çıkmayacak şekilde işlemiştir.
A) Bağımlı Bağlı Cümle
Bağlı cümleler arasında en az bir öge ortak olarak kullanılır.
Açıklamalı Örnekler
Örnek: Denizdeyken ayağına kramp girmiş ve hemen arkadaşından yardım istemiş.
Açıklama: Zarf tümleci (denizdeyken) ortak bağımlı bağlı cümle.
Örnek: Çocuklar ister burada okur ister evde okur.
Açıklama: Öznesi (çocuklar) ortak bağımlı bağlı cümle.
Örnek: Hem sıranın kendisine gelmesini bekliyor hem de telefon uygulamasından müzik dinliyordu.
Açıklama: Gizli öznesi (O) ortak bağımlı bağlı cümle.
Örnek: Ozan köye yürüyerek yarım saatte vardı ancak bunu kimseye söylemedi.
Açıklama: Öznesi (Ozan) ortak bağımlı bağlı cümle.
Örnek: Esma, yere düşen paketleri gördü fakat kaldırmadı.
Açıklama: Hem öznesi (Esma) hem de nesnesi (paketleri) ortak.
Örnek: Kara kaşlı, kara gözlü bir çocuk ona ters ters bakıyordu ve bunu kimseye belli etmiyordu.
Açıklama: Öznesi (kara kaşlı, kara gözlü bir çocuk) ortak.
B) Bağımsız Bağlı
Bağlı cümleler arasında herhangi bir öge ortaklığı yoktur.
Örnekler
Bazı sorunları gündeme getirmeye gerek yok ancak birileri hâlâ şansını deniyor.
Soruyu cevaplamak için büyük bir istekle parmağını kaldırdı fakat öğretmen başkasına söz hakkı verdi.
Davranışlarınla sözlerinin birbirini tutması gerekir yoksa kimseyi etkileyemezsin.
Sevim teyze, hiçbir şey demeden ağlamaya başladı ne var ki kimse onunla ilgilenmedi.
Yeni gelen kitaplarla raflar doldu ve kütüphane önümüzdeki hafta açılacak.
Kara haber tez duyulur, derlerdi de inanmazdım.
Gecenin ilerleyen saatlerinde içini bir korku kapladı halbuki akşam neşe içindeydi.
Dikkat: Bağlı cümleler uzun olmak zorunda değil. Sadece yüklemleri bağlayan bağlaç da olabilir.
Örnek: Gittim ve döndüm.
Dikkat: Bağlacın olduğu her cümle bağlı cümle değildir. Aşağıdaki örneklerde bağlaçlar cümleyi değil, sözcükleri bağlamış.
Açıklamalı Örnekler
Örnek: Aranızdaki en masum kişi ne sensin ne de Cemal.
Açıklama: Yüklemi oluşturan eş görevli sözcükleri bağlamış.
Örnek: Tura karılacağımızı duyunca çok ama çok sevindim.
Açıklama: Zarf tümleci görevinde bulunan ve pekiştirme anlamı bildiren sözcükleri bağlamış.
Örnek: Gündelik hayattan ilham alan röportajlarında seyyar tatlıcı veya balıkçıyla sohbet eder.
Açıklama: Edat tümleci görevinde bulunan sözcükleri bağlamış.
Örnek: Tercihlerimde hata yapmamak için okulların olumlu ve olumsuz yanlarını değerlendirdim.
Açıklama: Nesneyi oluşturan söz öbeğini bağlamış.
Örnek: Okul kütüphanesinde öykü, roman, masal ve şiir türünde birçok kitap vardı.
Açıklama: Özneyi oluşturan eş görevli kelimeleri bağlamış.
Bu Yapıdaki Atasözleri
Çivi çıkar ama yeri kalır.
Sinek küçüktür ama mide bulandırır.
Sıkça Sorulan Sorular
Böyle konuşarak beni kırdığının farkında mısın?
Elindeki kâğıtları rastgele kardıktan sonra arkadaşlarına dağıttı.
Lunaparktaki salıncak dönmeye başlayınca çığlık sesleri geldi.
Yüklemsiz cümleler anlamca eksiltilidir, üç nokta ile biter.
Masaya geçmeden önce günün planını yapar, akşama kadar o plana bağlı kalırdı.
Bağlaç, cümleyi değil de sözcükleri bağlarsa bağlı cümle olmaz. Örneğin “Yazacağınız kompozisyonda yazım kuralları ve noktalama işaretlerine dikkat ediniz” cümlesinde “ve” bağlacı söz öbeklerini (“yazım kuralları”, “noktalama işaretlerine”) bağladığı için bu cümle bağlı değil, birleşik yapılıdır.