Ad Aktarması Nedir?

İşte, ad aktarması konu anlatımı:

Ad Aktarması Nedir?

Bir ismi, benzetme ilgisi olmadan başka bir isim yerine kullanmaktır.

Yani iki ismi, benzetme dışında farklı anlam ilgisiyle birbirinin yerine kullanmaktır.

Diğer adı mecazımürsel olan ad aktarmasında parça – bütün, iç – dış, eser – sanatçı ve çevre (mekân, yer) – insan ilgisi olur.

Örneğin: “Evden izin alıp sinemaya gidecektim ancak fırsat bulamadım. ” cümlesinde evden doğrudan izin alınamayacağına göre evle aile kastedilmiş. Bu da iki isim arasında anlam ilgisi olduğunu yani “ev” sözcüğünün ad aktarması yoluyla kullanıldığını gösteriyor.

Açıklamalı Örnekler

Usta kalem, kitabevinde okurlarıyla buluşacak. 

Açıklama: Kalem buluşmayacağına göre “usta kalem” sözcüğüyle yazar anlatılmak istenmiş.

Müdürün şirketten ayrılmasıyla koltuk kavgası başladı hatta müdür adayları oldukça gergindi. 

Açıklama: “Koltuk” makam, mevki anlamında kullanılmış.

Münazarayı kazanan grubun sınıfı çok sevindi. 

Açıklama: “Sınıf” ile öğrencileri anlarız.

Kazan kaynayıncaya kadar malzemeleri yıkadı. 

Açıklama: Kazan kaynamaz, içindeki su kaynar. Bu nedenle “kazan” ile “su” arasında anlam ilişkisi kurulmuştur.

Firma, indirimin devam edeceğini duyurdu o yüzden müşteriler hâlâ geliyordu.

Açıklama: Firma duyurmaz, yönetim ya da yetkili duyurur.

Haberin detaylarını dünyaya duyurdu.

Açıklama: “Dünya” ile “insanları” anlarız.

Parça – Bütün İlgisi

Toplantıda tanıdık yüzler vardı. (parça: yüz, bütün: insan)

Destek olacak bir el olmayınca memleketine geri döndü. (parça: el, bütün: insan)

İç – Dış İlgisi

Tabağını bitirmeden gitmedi. (iç: yemek, dış: tabak)

Bardağını bitirince bir daha istedi. (iç: içecek, dış: bardak)

Sobayı yakıp, çay demledi. (iç odun, kömür gibi yakacak, dış: soba)

Eser – Sanatçı İlgisi

Orhan Veli’yi okuyup da İstanbul’u düşünmemek olur mu? (eser: şiirleri, sanatçı: Orhan Veli)

Barış Manço’yu her yaş grubu dinlerdi. (eser: şarkıları, sanatçı: Barış Manço)

Çevre, Mekân, Yer – İnsan İlişkisi

Türkiye Batı’dan açıklama bekliyor. (yer: batı, insan: Avrupalı, Amerikalı…)

Yaşanan kavgaya mahalle tepki gösterdi. (çevre: mahalle, insan: mahalleli)

Okuldan izin aldım ancak arkadaşlarımı özledim. (yer: okul, insan: müdür ya da müdür yardımcısı)

Sıkça Sorulan Sorular