İşte, somut ve soyut anlam konu anlatımı:
Somut ve Soyut Anlam
Herhangi bir duyuyla (görme, koklama, işitme, tatma, dokunma) algılanabilen varlıklar somut, algılanamayan varlıklar ise soyuttur.
Somut Anlam Örnekleri: defter, halı, çerçeve, kâğıt, kalem, ışık, ses, ısı, Ankara, rüzgâr, ateş, insan…
Soyut Anlam Örnekleri: akıl, duygu, korku, hayal, sevinç, sevgi, şaşkınlık, ruh, mutluluk, özlem, insanlık…
Not: Kelimeler aldığı yapım eki ile bazen cümlede diğer anlama geçiş yapabilir. Örneğin somut anlamdaki “insan” sözcüğü “-lık” yapım ekiyle soyut anlama geçer ya da soyut anlamdaki “korku” sözcüğü aynı yapım ekini alarak somut anlam bildirir.
Not: Bir sözcüğün mecaz anlamı aynı zamanda soyut anlamlıdır ancak her gerçek anlam somut anlamda olmayabilir. Aşağıda altı çizili sözcükleri değerlendirelim:
Perdeyi aralayınca oda aydınlık oldu. (Gerçek ve somut anlamlı.)
Aydınlık günler bizi bekler. (Mecaz ve soyut anlamlı.)
Onda duygu ne gezer? (Gerçek ve soyut anlamlı.)
Örnek Cümleler
Yeni alınmış bir kitabın kokusu çok hoş olur. (Somut)
Aralarındaki zıtlaşmanın küskünlüğe varacağı kokusunu şimdiden aldım. (Soyut)
Koray, arkadaşları tarafından renkli kişiliğiyle bilinir. (Somut)
Dışarıda kar yağmasına rağmen insanlar geziyordu. (Somut)
Aşağıdaki parçalarda somut ve soyut anlamlı kelimeleri bulalım.
Örnek Metin 1
Kimileri sevdiği insanlara karşı olan sevgisini yüreklerinde hisseder de bunu onlara belli etmezler ya da en azından öyle olduğunu düşünürler. Ancak büyük bir yanılgı içine girerler çünkü kişinin hissettikleri gözlerinden belli olur. Bir anlık bakış bile nefreti, korkuyu ve tabii ki de sevgiyi yansıtmada yeterli olur.
Somut Anlamlı Kelimeler: insan, yürek (kalp), göz
Soyut Anlamlı Kelimeler: sevgi, hissetmek, nefret, korku
Örnek Metin 2
Geçtiğimiz günlerde caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının hayatlarını anlatan fotoğraf sergisi açılmıştı. Milyonlarca yıldır nesillerini devam ettiren bu deniz kaplumbağalarının özellikle son yıllarda yaşanan olumsuz çevre koşullarından türlerinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı, bu sergiyle anlatılmak istenmiş. Bence açılan sergi farkındalık oluşturma ve toplumsal duyarlığı artırmada faydalı olacaktır.
Somut Anlamlı Kelimeler: deniz kaplumbağaları, fotoğraf sergisi, çevre…
Soyut Anlamlı Kelimeler: hayat, farkındalık, duyarlık…
Sıkça Sorulan Sorular
“Müzik” kavramı soyut, müzik sesi somut anlamlıdır.
Evet, soyut anlamlıdır.
Organ olarak kullanılırsa somut, “duygu” anlamındaysa soyuttur.
Gerçek anlamda kullanılırsa somut, mecaz anlamdaysa soyuttur.