İşte, dolaylama konu anlatımı:
Dolaylama Nedir?
Birden fazla ismin benzetme ilgisi kurularak başka bir isim yerine kullanılmasıdır.
Yani bir isimle anlatılabilecek bir durum başka isimlerle ifade edilir.
Örnekler:
Ulu önder (Atatürk)
Ana vatan (Türkiye)
Yavru vatan (Kıbrıs)
Peygamberler şehri (Şanlıurfa)
Beyaz cam (televizyon)
Ege’nin incisi (İzmir)
Ormanlar kralı (aslan)
Bacasız sanayi (turizm)
File bekçisi (kaleci)
Meşin yuvarlak (top)
Beyaz perde (sinema)
Beyaz altın (pamuk)
Derya kuzusu (balık)
Tahta at (tabut)
Yedi tepeli şehir (İstanbul)
Evin direği (baba)
Ölüm meleği (Azrail)
Dolaylamanın Özellikleri
Şöhret, benzetme veya toplum tarafından kabul görme anlamı vardır.
Anlatımı güçlü ve etkili hale getirir.
Söz öbeği (grubu) oluşturur bu nedenle cümlenin ögelerinde bütün halde yer alır.
Kişi Adı ya da Benzetme için Kullanılan Dolaylama
Ulu önder (Atatürk), vatan şairi (Namık Kemal), sanat güneşi (Zeki Müren)…
Ülke, Şehir, Mekân ya da Gezegen için Kullanılanlar
Ana vatan (Türkiye), yavru vatan (Kıbrıs), baba ocağı (ev), Ege’nin incisi (İzmir), peygamberler şehri (Şanlıurfa), kızıl gezegen (Mars)…
Meslek, Varlık, Sektör ya da Bunların Dışında Kullanılanlar
File bekçisi (kaleci), meşin yuvarlak (top), bacasız sanayi (turizm), beyaz perde (sinema)…
İsim Tamlamasından Oluşanlar
Beyaz altın (pamuk), derya kuzusu (balık), evin direği (baba), vatan borcu (askerlik)…
Sıfat Tamlamasından Oluşanlar
Ulu önder (Atatürk), ana vatan (Türkiye), yavru vatan (Kıbrıs), kızıl gezegen (Mars)…
Sıkça Sorulan Sorular
Bir insan ya da varlığın nasıl olduğunu, neye benzetildiğini bildiren başka isimlerle kurulur. Bu isimlerde şan, şöhret, benzetme ya da toplum tarafından kabul görme anlamı vardır.
Dolaylamalarda benzetme, şöhret gibi anlamlar bulunur ancak ad aktarmasında benzetme amacı olmaz.
Sanat güneşi Zeki Müren için kullanılmıştır.
Cümlede anlamın konusu olan “dolaylı anlatım”, birinin sözlerinin değiştirilerek aktarılmasıdır.
Örnek: “Yazılarında genellikle şehir yaşamının sıkıcılığından bahsediyor.” dedi. (doğrudan anlatım)
Örnek: Yazılarında genellikle şehir yaşamının sıkıcılığından bahsettiğini söyledi. (dolaylı anlatım)
Dolaylı anlatım birinin sözünün değiştirilerek anlatılmasıdır ancak dolaylama bir insan, yer, ya da varlığı başka sözcüklerle ifade etmektir. Dolaylamalarda benzetme şah, şöhret, ünvan gibi anlamlar varıdır.
Örnekler:
Kendisine saygı gösterilmesi gerektiğini vurguladı. (dolaylı anlatım)
Kara elmas (dolaylama)